جهانی که در آن زندگی می‌کنیم همواره آبستن حوادث و پیشامدهای ناگوار است. بنابراین، همیشه افرادی هستند که به کمک ما نیاز داشته باشند. اما وقتی این سوال پیش می‌آید که بهترین خیریه های ایران کدامند، به چه موسسه ای کمک کنیم و چگونه، شاید به جواب مشخصی نرسیم.
در واقع، تعدد مسائل و نیازمندان از یک سو و افزایش روزافزون شمار NGOها و خیریه‌ها از سوی دیگر، تصمیم‌گیری برای انتخاب بهترین خیریه و حمایت و کمک‌رسانی صحیح را بسیار دشوار کرده است.
در این مقاله با معرفی حوزه‌های مختلف نیکوکاری و بهترین موسسات خیریه، کمکتان می‌کنیم تا راحت‌تر در ارتباط با مشارکت در امور خیر تصمیم‌گیری کنید.
اهمیت کار خیر
علاوه بر این که بخشش و کمک کردن به‌عنوان یک امر نیکو در تمام مذاهب و آیین‌ها توصیه شده، بر اساس مطالعات علمی انجام‌گرفته، کار خیر دارای اثرات روانی و فیزیولوژیکی مفیدی نیز هست. طبق تحقیقات پروفسور Baris Yörük، کمک کردن به دیگران باعث کاهش استرس و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. از سوی دیگر، کمک کردن به دیگران می‌تواند ارتباطات اجتماعی شما را تقویت کند. در واقع، کمک‌های انسان‌دوستانه علاوه بر مزایای معنوی می‌توانند زندگی شادتر و سالمتری برایمان به ارمغان بیاورند.
هدف از کار خیر
شما به‌عنوان یک نیکوکار در حوزه‌های بسیار مختلفی می‌توانید دست به انجام کار خیر بزنید. اما قبل از انتخاب حوزه یا حوزه‌های مورد نظرتان، باید معیاری را برای خود تعریف کنید و بر مبنای آن هدف‌گذاری و تصمیم‌گیری کنید. این معیار به مؤلفه‌های گوناگونی مرتبط است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
معیارهای تصمیم‌گیری در انجام کار خیر
- علایق شما: ممکن است از کمک‌هایی که به برخی حوزه‌ها روانه می‌شود تعجب کنیم. اما باید بدانیم هر کسی علایق خودش را دارد و تصمیم‌گیری خیلی از نیکوکاران بر مبنای علایق شخصی‌شان است. شاید شما تمایل داشته باشید از حوزه‌ای حمایت کنید که علاقه‌تان به آن حوزه گره خورده، مثلا برگزاری یک رویداد ورزشی یا پیشبرد یک پروژه هنری.
- نگاه شما: کمک‌های شما می‌توانند به طرز نگاه شما به جهان و زندگی مرتبط باشند. شاید فکر کنید که اکثر کمک‌ها مرهم‌های موقتی هستند و باید به‌طور ریشه‌ای با مشکلات مقابله کرد. بنابراین شاید مایل باشید به‌جای کمک مستقیم درمانی یا معیشتی از موسسات و خیریه‌های فعال در حوزه توانمندسازی و کارآفرینی حمایت کنید.
- اعتقادات شما: مسلما اعتقاد معنوی و مذهبی یکی از مهمترین مؤلفه‌ها در انجام کار خیر است چرا که برای کمک بدون چشم‌داشت به نیرویی اعتقادی نیاز است که از ایمان به پیامد و عواقبِ نیک چنین کاری نشأت می‌گیرد.
- تجربه‌های شخصی: بسیاری از موسسات خیریه بر اساس تجارب شخصی شکل گرفته‌اند. برای مثال، ممکن است مرگ تلخ یک کودک سرطانی زمینه‌ساز شکل‌گیری یک موسسه خیریه باشد یا به‌علت مرگ یک خبرنگار در محل خدمتش، موسسه‌ای برای حمایت از خبرنگاران ایجاد شود. شما نیز ممکن است تجارب دردناکی داشته باشید و بخواهید برای جلوگیری از تکرار چنین تجربه‌ای از موسسه یا خیریه خاصی حمایت کنید.
انتخاب بهترین خیریه
بعد از آن که با معیارها و انگیزه‌های خود از انجام کار خیر آشنا شدیم، باید حوزه‌های کار خیر و بهترین خیریه های فعال در آن حوزه‌ها را نیز بشناسیم. این حوزه‌ها می‌توانند بسیار متنوع باشند. در ادامه با تعدادی از آنها آشنا می‌شویم:
- کارآفرینی
یکی از اصولی‌ترین راه‌های مقابله با فقر، ترویج فرهنگ کار و توانمندسازی افراد از طریق راه‌اندازی کارگاه‌های زودبازده، ایجاد ارزش افزوده و اشتغال پایدار در مناطق کم‌برخوردار است؛ چرا که ریشه‌ی بسیاری از مسائل اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی به بیکاری برمی‌گردد. با حمایت از موسساتی که به‌صورت تخصصی در این حوزه فعال هستند، از جمله خیریه بارقه نور همیاری، به ریشه‌کن شدن اصولی فقر کمک خواهید کرد. - سلامتی و درمان
بیماری‌های خاص و کمک به تأمین هزینه بالای درمان آنها همیشه یکی از موضوعات مورد توجه موسسات خیریه بوده است. خیریه‌های متعددی در این حوزه مشغول به کار هستند که می‌توانید با توجه به بیماری مد نظر و بازه سنی بیماران، موسسات خاصی را برای حمایت انتخاب نمایید. برای مثال، موسسه خیریه محک در حوزه کودکان مبتلا به سرطان که از بزرگترین موسسات خیریه ایران است و انجمن ام اس ایران در زمینه کمک به بیماران ام اس و موسسه خیریه بهنام دهش پور در زمینه حمایت از بیماران مبتلا به سرطان فعالیت می‌کنند. همچنین برخی نهادها به‌صورت تخصصی از افراد ناتوان و دچار معلولیت و بیماری‌های خاص حمایت می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به بنیاد امور بیماری‌های خاص و کانون خیریه سندروم داون ایران اشاره کرد. - آموزش و تحصیل
آمار بالای ترک تحصیل دانش‌آموزان به‌علت مسائل اقتصادی و فرهنگی بسیاری از موسسات و مراکز نیکوکاری را به سمت حمایت آموزشی و تحصیلی کودکان کم‌بضاعت سوق داده است. مدرسه‌سازی، بورسیه و تأمین لوازم تحصیلی، برگزاری کلاس‌های آموزشی، رویدادهای کتابخوانی و مهارت‌آموزی بخشی از فعالیت‌های این موسسات است. برخی از موسسات فعال در این حوزه عبارت اند از: موسسه خیریه دارالاکرام، موسسه خیریه مهرگیتی، خیریه بنیاد زینب کبری، خیریه بارقه نور همیاری. - محیط زیست
با گسترش نفوذ انسان به طبیعت و مصرف بی‌رویه منابع و انرژی، حفظ محیط زیست بیشتر از هر وقت دیگری اهمیت پیدا کرده است. حل این معضل تا حد زیادی به تصمیم‌گیری‌های کلان دولتی و بین‌المللی وابسته است، اما برخی از موسسات و NGOها با فرهنگ‌سازی، پویش‌های جمع‌آوری زباله از طبیعت، کاشت درخت (برای مثال سامانه‌های نهالت و روستاگل و بازدم)، و… به‌صورت تخصصی به این حوزه می‌پردازند. در این حوزه، بنیاد الگن فعالیت‌های ارزشمندی را برای حفظ جنگلهای بلوط انجام می‌دهد که برای حفظ این میراث ارزشمند می‌توان به‌صورت داوطلبانه با این بنیاد همکاری کرد. ساخت پناهگاه و مراکز نگهداری حیوانات در معرض آسیب از جمله سایر فعالیت‌های موسسات فعال در این حوزه است.
موسسات فعال در حوزه محیط زیست در سامانه ویکی نیکی
- کودکان کار
با افزایش تعداد کودکان کار و معضلات برآمده از آن، موسسات و خیریه‌هایی در حوزه‌های مختلف آموزش و درمان پدید آمده‌اند که خدمات رایگان به این کودکان ارائه می‌دهند، که از جمله آنها می‌توان به مدرسه کودکان کار صبح رویش اشاره کرد. - کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست
سازمان‌ها و خیریه‌های دولتی و خصوصی متعددی به شناسایی، حمایت و نگهداری از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست مشغول اند از جمله سازمان بهزیستی، موسسه خیریه عترت فاطمی، خانه مهبد، موسسه خیریه نیکوکاران شریف و… . - بی‌خانمان‌ها
اولین نیاز هر انسان داشتن یک سقف بالای سرش است. با حمایت و همکاری با نهادهایی که به مراقبت و ساختن پناهگاه برای بی‌خانمان‌ها مشغول‌اند یا به آنها خدمات رایگان ارائه می‌دهند، امید به زندگی در آنها ایجاد می‌کنیم. شهرداری‌ها معمولاً در فصل سرما گرمخانه‌هایی را برای اسکان بی‌خانمان‌ها ایجاد می‌کنند. در صورت مشاهده افراد بی‌خانمان می‌توانید موارد را به شماره تلفن ۱۳۷ اعلام کنید. - سالمندان
با پیر شدن جامعه تعداد بیشتری از سالمندان به مراقبت و نگهداری نیاز پیدا خواهند کرد. با حمایت از نهادها و سازمان‌هایی که به مراقبت از سالمندان می‌پردازند می‌توانید قدمی در راه مراقبت از پدران و مادران جامعه بردارید. مؤسسات مردم نهاد حوزه حمایت و توانمندسازی سالمندان
- هنر و فرهنگ
هنر به‌عنوان یکی از عالی‌ترین نمودهای اعتلای یک فرهنگ، همیشه مورد توجه فرهنگ دوستان بوده است. اگرچه در حال حاضر موسسات حامی هنر بسیار کم‌شمارند اما شما با حمایت مستقیم از هنرمندان و اشتراک‌گذاری آثار آنها در فضای مجازی می‌توانید از کار آنها حمایت کنید. - ورزش
برگزاری رویدادهای ورزشی و احداث مکان‌های ورزشی راهی مناسب برای ایجاد نشاط و ترویج فرهنگ همکاری و همبستگی در مناطق محروم است. برگزاری مسابقات ورزشی در مناطق محروم نه تنها امکان کشف استعدادهای نادیده گرفته شده را مهیا می‌کند که با ایجاد حس پویایی، نشاط و انگیزه در نوجوانان و جوانان، آنها را از بسیاری از معضلات مثل بزهکاری و خودکشی دور می‌کند. مسابقات سالانه جام امید با چنین هدفی برگزار می‌شود. - توسعه تحقیقات
برخی موسسات به‌شکل تخصصی به ترویج و حمایت از پژوهش‌های علمی و آکادمیک در حوزه‌های مختلف از جمله امور خیریه (برای مثال، بنیاد آلاء) مشغول هستند. - شرایط اضطراری
بروز حوادث غیرمترقبه طبیعی، اقتصادی و اجتماعی می‌تواند اولین دلیل موجه هر کسی برای کمک‌رسانی باشد. در چنین مواقعی، نهادهای مختلف دولتی مثل جمعیت هلال احمر که به‌صورت تخصصی برای این کار ایجاد شده‌اند، موسسات خیریه یا افراد حقیقی شناخته‌شده و معتمد در جامعه، با جمع‌آوری کمک‌های مردمی به یاری حادثه‌دیدگان می‌شتابند.
از خیریه های معتبر حمایت کنید
انتخاب بهترین خیریه می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. معمولاً بیشتر مردم تمایل به حمایت از موسساتی دارند که شناخته‌شده هستند. اما اگر به دنبال بهترین خیریه های ایران هستید باید بدانید تعداد موسسات کوچکی که کارهای متفاوت و بزرگی انجام می‌دهند هم کم نیست! با حمایت از چنین موسساتی علاوه بر انجام کار خیر، به ادامه فعالیت آنها نیز کمک خواهیم کرد.
مجوز و شهرت کافی نیست!
برخی برای اعتماد به یک موسسه خیریه به مجوزهای آن موسسه یا شناخته بودن آن کفایت می‌کنند. اگرچه داشتن مجوز از یک نهاد معتبر می‌تواند شرط لازم برای اعتباردهی به یک موسسه خیریه باشد اما به هیچ وجه شرط کافی نیست! معمولاً مراکز صادرکننده مجوز به‌شکل فعال ناظر بر عملکرد موسسات نیستند. از سوی دیگر، صرفاً شهرت یک موسسه (که می‌تواند با صرف هزینه‌های تبلیغاتی بسیار به دست آمده باشد) نمی‌تواند دلیل موثقی برای اعتماد به آن موسسه باشد.
متأسفانه عملکرد بسیاری از موسسات خیریه با وجود نیت خیرخواهانه‌شان به‌علت نداشتن ساختار سازمان‌یافته و مدیریت توانمند، با حد مطلوب فاصله زیادی پیدا می‌کند. بخش زیادی از این مشکل، به علت نداشتن نگاه تخصصی به کار خیریه است. بنابراین، مهمترین معیار برای سنجش اعتبار یک موسسه خیریه یا نهاد غیرانتفاعی، سابقه روشن و کیفیت عملکرد آن موسسه است. مولفه‌هایی مثل تعهد، دقت و نظم کاری، خبررسانی منظم و شفاف، و پاسخگویی می‌توانند بین موسسات مختلف تمایز ایجاد کند.
اهمیت مشارکت داوطلبانه
بهترین موسسات خیریه معمولاً به سرمایه اجتماعی خود متکی هستند. اگر از عملکرد یک موسسه رضایت دارید، صرفاً با معرفی آن به دوستان‌تان می‌توانید کمک بزرگی به آن موسسه بکنید. این کار بخصوص برای خیریه‌های کمترشناخته‌شده کمک بزرگی خواهد بود. تصور کنید که تنها 100 نفر با فعالیت‌های یک خیریه آشنایی داشته باشد. اگر هر یک از آنها خیریه را به 10 نفر از دوستان‌شان معرفی کنند، سرمایه اجتماعی آن خیریه در مدت کوتاهی می‌تواند 10 برابر افزایش پیدا کند! این بیشتر از هر کمک نقدی می‌تواند در گسترش فعالیت‌های آن خیریه موثر باشد.
علاوه بر این، شما با ثبت نام به‌عنوان داوطلب می‌توانید اهداف خیرخواهانه را تسهیل کنید. برای مثال، یکی از محبوب‌ترین مشارکت‌های داوطلبانه شرکت در پویش‌های جمع‌آوری زباله در طبیعت است. وقتی تعداد داوطلبان در چنین پویشی افزایش یابد، به‌راحتی یک منطقه عاری از زباله خواهیم داشت!
کمک کردن را به بخشی از زندگی‌تان تبدیل کنید
بهتر است این نکته را هرگز فراموش نکنیم: همیشه کسی هست که بتوانیم کمکش کنیم. ما با هر توان مالی و در هر سطح مهارتی می‌توانیم به دیگران کمک کنیم و این امر پسندیده را به بخشی همیشگی از برنامه زندگی خود تبدیل کنیم.
مشغله‌های زندگی معمولاً باعث فراموش کردن یا کنار گذاشتن این امر مهم می‌شود. برای همین منظور، برخی از خیریه‌ها از جمله خیریه بارقه خدماتی برای کمک‌رسانی دوره‌ای ارائه می‌دهند. این سرویس‌ها با یادآوری منظم و اطلاع‌رسانی فراخوان‌ها می‌توانند به دوام مشارکت شما را در امور خیر کمک کنند.
و کلام آخر این که: با هر توان مالی و عقیده‌ای، همیشه راه برای انجام کار خیر باز است. وقتی کمک کردن به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره‌مان تبدیل شد، بی‌شک ثمرش را در زندگی خود خواهیم دید!
همچنین ببینید: چرا کمک می‌کنیم و چرا کمک نمی‌کنیم؟ دلایل روانشناختی کمک کردن و کمک نکردن